Blog

Dit jaar is het 75 jaar geleden dat tienduizenden geallieerde soldaten in de vroege ochtend van 6 juni op de stranden van Normandië landen om Europa te bevrijden van de Duitse bezetter. In het kader van dit jubileum organiseert Battlefield Tours op dinsdag 16 april 2019 een lezing over de opmars van de Canadezen van D-Day tot Groningen.

Tijdens deze lezing zal Joël Stoppels uitgebreid ingaan op de opmars van de Canadezen in 1944 en 1945. Momenteel schrijft Joël Stoppels samen met Hans Beukema een boek over de bevrijding van de stad en provincie Groningen in april en mei 1945. Door uitvoerig onderzoek in de Canadese archieven is er veel nieuwe informatie bovengekomen. Deze nieuwe informatie zal ook als leidraad dienen voor deze unieke lezing. Aangevuld met ooggetuigenverslagen, filmpjes en een prachtige Powerpoint zal Joël Stoppels het op een boeiende en indrukwekkende manier vertellen.

In de pauze is er een kleine boekenmarkt waarbij het mogelijk is om boeken over het thema de Tweede Wereldoorlog te kopen. Een verslaggever van de stichting De Verhalen van Groningen legt verhalen van ooggetuigen vast voor de jongere generaties. Ook is er mogelijkheid tot het bekijken en delen van foto’s uit oorlogstijd.

Praktische informatie

• De avond is kosteloos te bezoeken en begint om 19:30 uur.
• Reserveren is niet nodig, er is plek voor 150 geïnteresseerden.
• Adres: De Rank, Paterswoldseweg 123, 9727 BE Groningen.
• In de pauze is er koffie en thee te verkrijgen voor 1,00 euro.

Terug naar touroverzicht

Tijdens de film ‘The Longest Day’ bestormen de Franse commando’s van Philippe Kieffer het grote en majestueuze casino van Ouistreham. De realiteit is enigszins anders …

Dankzij de film van Darryl Zanuck herinneren we ons allemaal de commando’s met de Franse groene baretten die het Cassino in Ouistreham bestormen. In de film was dit een elegant prachtig gebouw in een empirestijl die gesitueerd was aan de Frans kust. Tijdens de gevechten komen er in de film nonnen naar de Franse commando’s toe om de gewonden te verzorgen. Het is bijzonder indrukwekkend en tegelijkertijd ontroerend om te zien hoe de nonnen aan het werk gaan terwijl de granaten dichtbij inslaan. De reconstructie van de aanval op de Cassino vond plaats in Port-en-Bessin en niet Ouistreham. Op 6 juni 1944 zagen de commando’s van Kieffer geen nonnen en geen Cassino. “Het enige historische feit is dat het 1er Bataillon de Fusiliers Marins Commandos landen in Ouistreham op 6 juni 1944. Daarna is het een opeenvolging van historische verdraaiingen. Dit schreef Gwen-Aël Bolloré, een van de 177 Franse commando’s na het zien van de film tijdens de première in september 1962.

Het casino in Ouistreham. Het gaf direct toegang tot het strand.

Er was natuurlijk een casino in de baai van Ouistreham, vóór de oorlog leverde dit Cassino een belangrijke bijdrage aan de badplaats, en dit werd helemaal gestimuleerd door de komst van betaalde vakanties. Maar tijdens D-Day bestond het Cassino niet meer. De Duitsers vonden de plek van het casino van strategische waarde en hadden daarom het casino in 1943 gesloopt. Alleen de fundering en de kelder werd behouden, hierna werd er een betonnen versterking op gebouwd. Op de top werd een MG 42 machinegeweer gepositioneerd en er werd een 20 mm Flak stelling geplaatst. Rondom de betonnen versterking werden loopgraven aangelegd, hierdoor konden de posities in de betonnen versterking ongezien worden bereikt door de Duitsers. Het gebied was nu niet meer ingericht voor toeristen, maar het was enorm versterkt met mijnen, loopgraven en verschillende Duitse versterkingen. Het enige wat van het Cassino was overgebleven was de trap en twee toegangspoorten, een herinnering aan de tijd waarin iemands zijn spaargeld of vermogen kon verliezen.

De Duitsers hebben niet veel overgelaten van het casino. Alleen de trap en fundatie werd behouden. Dit is ook op deze foto te zien.

De geallieerde inlichtingendiensten bestudeerden verschillende luchtfoto’s, deze onthulden het grote oppervlak rondom het Cassino. Hierbij werden ze ook geïntrigeerd door de vlakheid en het gebrek aan hoogte, een prioritaire doelstelling voor de troepen die bij Ouistreham in actie moesten komen. Dit is waarom de inname van het Cassino en de omgeving een van de twee taken van de commando’s van Philippe Kieffer was. Daarnaast moest hij de rest van de Duitse verdedigingswerken langs de kust uitschakelen. De Franse commando’s voerden deze twee taken met dapperheid en efficiëntie uit, maar ten koste van zware verliezen. Op de avond van 6 juni 1944 had de enige Franse eenheid die in de invasiemacht was geïntegreerd, tien doden en dertig gewonden, bijna een kwart van de sterkte. Alleen al de inname van de casinobunker kostte drie doden: Paul Rollin, de medische officier Lion en Emile Renault.

Nadat Philippe Kiefer was hersteld van zijn verwondingen keerde hij terug uit Engeland. Hij ontving een hoge militaire onderscheiding van Generaal Montgomery. Amfreville (Calvados), 16 juli 1944.

Philippe Kieffer raakte tijdens de acties gewond aan zijn been, maar weigerde op het strand te worden geëvacueerd. Hij bleef de commando’s aansturen tijdens de aanval op de casinobunker. In ‘The Longest Day‘ wordt hij gespeeld door de acteur Christian Marquand. In de film is te zien dat hij een tank aanstuurt richting het Cassino, deze scene is waargebeurd. Deze tank speelde een beslissende rol in het innemen van de hoeksteen van de Duitse verdediging. De tank schakelde namelijk het kanon in de bunker en het kanon in het uitkijk platform op de top uit. Deze kanonnen beschermden de avenue die naar de zee liep.

Een elegant gebouw in de empirestijl werd apart gebouwd voor de film “The Longest Day” in Port-en-Bessin. De opnames voor de aanval op het casino duurden twee weken. De scene in de drie uur durende film duurt ongeveer 10 minuten.

Ondanks de historische verdraaiingen, werd de film ‘The Longest Day‘ in de herfst van 1962 met groot succes ontvangen. Alleen al in Frankrijk bekeken 12 miljoen mensen de film tijdens de premiere. Telkens wanneer de film op televisie wordt getoond, trekt het enorm veel kijkers. Toen de film voor het eerst in 1976 op de televisie in Frankrijk werd getoond, werd er zoveel gekeken dat het elektriciteitsnet het niet aankon en de zekeringen sprongen. De regio’s Bretagne en Normandië verloren hierdoor plotseling het beeld

Terug naar touroverzicht

Vanaf augustus 1944 tot en met midden november 1944 reden de trucks van de ‘Red Ball Express” onophoudelijk dag en nacht door om de geallieerde troepen tijdens hun aanval te bevoorraden. 

Op 5 september 1944 regelt korporaal C.A. Johnson van de Militaire Politie het verkeer op de “Red Ball Express”. Op het bord is het doel van de dag te lezen: 11.000 ton.

De “Red Ball Express” was een konvooi systeem wat nog nooit op zo’n grote schaal was toegepast. Nadat Parijs op 25 augustus 1944 was bevrijd werd er gestart met de “Red Ball Express”.  Het spoornetwerk in het noordwesten van Frankrijk was namelijk doelwit geweest van zware geallieerde bombardementen voor en na D-day. Hiermee probeerden de geallieerden te voorkomen dat het Duitse leger versterkingen zou aanvoeren. Wegtransport was de enige mogelijkheid om de geallieerde legers van materieel te voorzien. Na de uitbraak uit Normandië trokken 28 divisies van het 1ste Amerikaanse legerkorps, onder leiding van generaal Omar Bradley, en het 3e leger onder generaal George Patton in de richting van de rivier de Seine. Om de gevechtscapaciteit te behouden had elke divisie behoefte aan 700-750 ton materiaal per dag, ofwel in totaal 20.000 ton.

In deze mobiele oorlog was vooral veel brandstof nodig; de voertuigen aan de frontlinie verbruikten zo’n 800.000 gallons per dag. De grootste problemen voor de Red Ball Express was het onderhoud aan de vrachtwagens, het vinden van voldoende bestuurders en gebrek aan slaap voor de overwerkte chauffeurs. De chauffeurs bestonden voor het merendeel uit Afro-Amerikanen. Ook werden er jonge Franse mannen als chauffeurs ingezet. Door het leger werd niet gevraagd naar een rijbewijs, er werd alleen gevraagd of ze ook wisten hoe ze moesten rijden..

Ongeveer 75% van de chauffeurs bestonden uit Afro-Amerikanen. Zij werden niet ingezet als infanterist aan het front en waren dan ook niet ingedeeld bij gevechtseenheden.

Om het verkeer op de “Red Ball Express” route vloeiender te laten verlopen en om ongelukken en luchtaanvallen te beperken werden speciale voorschriften ingevoerd. De konvooien mochten uit ten minste vijf vrachtwagens bestaan en werden geëscorteerd door een jeep voor- en achteraan de colonne. Er werd een gemiddelde snelheid gehanteerd voor de colonnes van ongeveer 25 mijl of zo’n 40 kilometer per uur en er werd dag en nacht gereden. Voertuigen van een konvooi mochten elkaar niet passeren en hetzelfde gold voor verschillende konvooien. Iedere twee uur werd voor 10 minuten gepauzeerd. Deze tijd werd gebruikt voor het controleren van de lading, onderhoud aan de voertuigen en als er tijd over was konden de chauffeurs even uitblazen. Vier keer per dag werd er 30 minuten gepauzeerd, om 6, 12, 18 en 24 uur, voor het nuttigen van een maaltijd.

Tijdens de piek van de “Red Ball Express” in Saint-Lo passeerden 24.000 vrachtwagens in één dag, dat is bijna één voertuig om de drie seconden … De keerzijde van dit gigantische konvooi systeem was dat het uiteindelijk erg kostbaar was; de “Red Ball Express” zou bijna de helft van de benzine gebruiken die getransporteerd werd naar Frankrijk. De vrachtwagens van de “Red Ball Express” verbruikten per dag namelijk 300.000 gallons, dat is circa 1 miljoen liter aan brandstof. Om de vrachtwagens van brandstof te voorzien werden er Amerikaanse benzinestations om de 100 kilometer aangelegd, daarnaast moesten de wegen en voertuigen constant onderhouden worden.

De Militaire Politie regelt het verkeer op de “Red Ball Express”.

Halverwege september 1944 gaf Eisenhower toestemming aan Montgomery om de “Red Lion” route op te zetten als voorbereiding voor operatie Market Garden. Deze route liep van Bayeaux naar Brussel, een afstand van bijna 500 kilometer. De “Red Lyon Express” was in gebruik tussen 16 september en 12 oktober 1944. In deze periode werd circa 17.500 ton vervoerd, ofwel gemiddeld 650 ton per dag. De belangrijkste vracht was brandstof. De trucks van de “Red Ball Express” werden hiervoor ingezet. Dit was ten groot ongenoegen van Patton die hierover het volgende zij; “My men can eat their belts, but my tanks have gotta have gas“.

Het transport via het spoor speelde inmiddels tijdens de zomer ook een grote rol in de ondersteuning van de “Red Ball Express“. Het spoorwegnet ten oosten en noorden van Parijs was namelijk minder gebombardeerd door de geallieerde luchtmacht dan dat in Normandië. Goederentreinen konden hierdoor een deel van de vracht overnemen en verder vervoeren. Een trein kon 1000 ton vracht vervoeren ofwel de lading van 200 vrachtwagens overnemen. De druk op de chauffeurs en voertuigen verminderde hierdoor. Daarnaast brachten de Amerikanen ook veel materiaal voor de spoorwegen aan land. Tot april 1945 waren er ongeveer 1500 locomotieven uitgeladen in de haven van Cherbourg, de meeste waren gemaakt in Amerika. Toen de haven van Antwerpen bruikbaar was stopte de “Red Ball Express” op 16 november 1944. Gedurende de 82 dagen dat de “Red Ball Express” actief was, werd tussen de 400.000 en 500.000 ton goederen vervoerd.

Terug naar touroverzicht

In Mortain kreeg de Amerikaanse artillerie een wel hele bijzondere opdracht: ze moesten de omsingelde Amerikaanse infanteristen bevoorraden met medicijnen en bloedplasma. Dit ongebruikelijke wapenfeit is een van de vrij onbekende verhalen over de slag om Normandië. 

Aan het begin van augustus 1944 trokken de Amerikaanse troepen van Generaal Patton richting Brittannië en Le Mans. Tijdens de nacht van 6 op 7 augustus 1944 lanceerden de Duitsers een tegenaanval op de rechterflank van de geallieerden in de regio van Mortain. Dit was de Duitse operatie Lüttich (Liege in Duits), Hitler gaf persoonlijk de order voor deze aanval om zo de 1st en 3rd Amerikaanse divisies te splitsen. Op “Hill 317” ten oosten van Mortain kwam de 2nd Bataljon van de 30th Infanterie Divisie onder zwaar artillerievuur te liggen. Dit begon in de ochtend en spitste het bataljon af van de rest van de divisie. Het bataljon hield uiteindelijk stand op een strategische positie die het hele “Cance Valley” en het dorp kon overzien.

Op deze foto is te zien hoe een rookgranaat wordt gevuld met medicijnen. De chocoladerepen zorgen voor een buffer en houden de medicatie in de granaat op zijn plaats.

Twee dagen lang konden de GIs de tegenaanvallen van de Duitse soldaten van de 2nd Panzer Divisie afslaan, maar dit ten koste van zware verliezen.  Omdat ze volledig omsingeld en afgesneden waren was het onmogelijk om bevoorraad te worden. De situatie werd zo nijpend dat er besloten werd om medische materiaal te droppen met parachutes, maar helaas kwamen de containers in de Duitse linies terecht.

Ten zuiden van Cherbourg was een dependance van de Amerikaanse Psychologische Oorlogs Specialisten aanwezig. Zij kwamen met het idee om de propoganda granaten met pamfletten te gebruiken om penicilline, sulfonamiden, plasma (poedervormig plasma en gesteriliseerd water om de plasma te mixen) en morphine richting de omsingelde troepen af te vuren. De munitie die werd gekozen voor deze speciale opdracht was van het type 105 en 155 mm en werden normaal gebruikt voor het afvuren van pamfletten en het creëren van rook. Voor het gebruik van deze granaten werden de medicijnen in de granaat op zijn plaats gehouden door.. chocoladerepen.

De “bloed granaten” met hun kostbare lading worden door de artilleristen voorbereid.

Ondanks alle moeite die de artilleriebemanningen verrichten tijdens hun rol als chemisten leverde het niet het gewenste resultaat op. In de morgen van 12 augustus 1944 werden de omsingelde GI’s dankzij het arriveren van de 35th Infanterie Divisie afgelost. Ongeveer 375 van de 950 GI’s van “The lost battalion” waren nog inzetbaar, de rest was gewond, krijgsgevangen gemaakt of gesneuveld.

Dit onbekende wapenfeit tijdens de slag om Normandië was zo ongebruikelijk dat het door Kapitein R.D. KeyLey in een artikel in de Time op 21 augustus 1944 was te lezen onder de kop “A Hell of a Nerve”. De “bloed granaten” werden aangepast na de eerste inzet bij Mortain en werden een paar maanden later weer gebruikt tijdens de slag om de Ardennen.

Terug naar touroverzicht

Op 8 april 1940 kwamen twee schepen elkaar tegen voor de kust van Noorwegen, de zware Duitse kruiser Admiraal Hipper en de Britse torpedobootjager de Gliwworm. In slechts een uur namen ze deel aan een van de meest brute marine-acties van de Tweede Wereldoorlog. Bij het treffen met de Admiral Hipper ging HMS Glowworm strijdend ten onder.

Het wapen van de HMS Glow-worm

HMS Glowworm werd in 1934 gebouwd als een G-Klasse destroyer. Ze vormden een nieuwe, snellere groep vlootschepen voor de Koninklijke Marine. Deze schepen waren bedoeld om kleinere vijandelijke schepen op te sporen en te vernietigen, konvooien te beschermen en onderzeeërs aan te vallen. Na haar indienststelling werd de torpedobootjager uitgezonden naar de Middellandse Zee om deel uit te maken van de 1st Destroyer Flotilla. In het kader van de uitvoering van de zeeblokkade, opgelegd door het Non-Intervention Committee, opereerde het schip in 1936 en 1937 rond Spanje tijdens de Spaanse Burgeroorlog. 

Toen ze diende in de Middellandse Zee was de carrière van dit schip bijna afgelopen toen ze met haar zusterschip HMS Grenade botste, gelukkig viel de schade mee. Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog lag HMS Glowworm in Alexandria. Kort hierna werd het gehele flottielje in oktober 1939  overgeplaatst naar Western Approaches Command. Zes maanden later assisteerde ze bij de operatie Wilfred in de Noordzee, hierbij werden er mijnen voor de kust van Noorwegen geplaatst. Tegen die tijd was Hitler door Polen opgerukt en stonden zijn troepen klaar om Frankrijk aan te vallen. De Britten wisten dat hij zich voorbereidde om Noorwegen binnen te vallen. Ze hoopten dat mijnen zijn vloot op zijn minst zouden vertragen, terwijl de Royal Navy dun verspreid was om de scheepvaartroutes te beschermen.

De Duitse kruiser Admiraal Hipper tijdens operatie “Weserübung” in de Cuxhaven.

De Duitse KMS Admiral Hipper werd in juli 1935 gebouwd en in april 1939 in dienst genomen. Ze was een zware kruiser, genoemd naar admiraal Franz von Hipper. Hipper was leider van het slagkruiser squadron in de Slag bij Jutland in 1916. In de nieuwe klasse van schepen was ze het eerste schip en vaarde ze trots met haar naam uit. Ze begon na uitgebreide proefvaarten aan de gevechtsoperaties in februari 1940. De eerste patrouille bleek niet succesvol, maar in april kreeg het schip een nieuwe missie: deelname aan de invasie van Noorwegen. Ze trok zich uit Cuxhaven terug en werd begeleid door vier torpedobootjagers, ze had 1700 Wehrmacht-bergtroepen aan boord. Het Duitse leger was weer in beweging.

Op 5 april sloot de Britse Glowworm zich aan bij de escorte voor de strijdkruiser HMS Renown. Twee dagen later werd er gemeld dat een man overboord was geslagen, de torpedobootjager werd gestuurd om naar hem te zoeken. De Glowworm vertrok, maar de volgende ochtend rolde er een dichte mist in. Hierop staakten ze de zoektocht en vaarde HMS Glowworm terug tot dat de twee Duitse torpedojagers Z 11 Bernd von Arnim en Z 18 Hans Lüdemann aan de horizon verschenen. Om 08:00 uur opende Glowworm het vuur op de Duitse torpedojagers, niet wetende dat ze niet alleen waren. De Duitse torpedojagers hadden namelijk de Admiraal Hipper geëscorteerd naar Trondheim, ze zonden hierop direct een bericht naar de Admiraal Hipper. De Admiraal Hipper was 665 voet lang, meer dan tweemaal de Glowworm en woog 11 keer zo veel. Tegen 09:50 uur hadden de Admiraal Hipper en de Glowworm elkaar gezien.

In eerste instantie zag de Glowworm de Duitser kruiser aan als vriendelijk schip, hierdoor vluchtte de Glowworm niet. Het gaf de Admiraal Hipper kostbare tijd om zich binnen het schietbereik te varen. De radar-ondersteunde 8-inch kanonnen opende het vuur op de Glowworm en vuurde vier explosieve granaten richting de kleine destroyer. De eerste drie salvo’s misten terwijl de Glowworm wanhopig op de vlucht sloeg. Bij het vierde salvo hadden de Duitsers de destroyer in hun bereik en konden ze gericht vuren. De Glowworm werd geraakt en er volgden verschillende explosies waarna de Britse torpedobootjager  fel begon te roken. Ze vaarde hierop in haar eigen rook en probeerde zich te verbergen en vervolgens te ontsnappen. De Duitse kruiser had echter wapens met radarondersteuning en deze werden niet beïnvloed door de rook. Toen de beide schepen weer bij elkaar kwamen stond het enorme schip bijna bovenop de torpedobootjager. De 4,1-inch kanonnen van de Duitse kruiser openden het vuur en raakten de torpedobootjager opnieuw met granaten.

De brandende HMS Glowworm voor de boeg van de Duitse kruiser Admiraal Hipper.

Het voorste kanon van de Glowworm werd vernietigd en spoedig volgden de brug en radiokamer. Een granaat sloeg tegen haar mast waardoor de metalen mast op het dek viel. Daarop ontstond er kortsluiting in de alarmsirene waardoor de rest van de strijd een oorverdovend gegil te horen was. De dappere kleine torpedojager was nog niet klaar. De kapitein van de Glowworm, Lieutenant Commander Gerald Broadmead Roope overwoog zijn opties. Vlucht was uitgesloten; het schip was te zwaar beschadigd en zijn tegenstander kon door de rook schieten. Zijn trots en waardigheid stonden geen overgave toe. Het had slechts één optie over: vechten tot het bittere einde. Hij trok zijn schip rond en liet omstreeks 10:10 uur van slechts 870 meter afstand van de Admiraal Hipper een salvo van torpedo’s los. De Admiraal Hipper ontweek de torpedo’s door haar boeg tegenover de torpedojager te houden om zo een kleiner doelwit te vormen voor de torpedo’s.

De laatste foto die genomen is van de HMS Glowworm voordat ze zonk voor de kust van Noorwegen op 8 april 1940.

Roope trok zijn schip terug in haar rookscherm in de hoop voldoende tijd te krijgen om weer te vuren. De Admiraal Hipper stormde de rook in, om hierdoor het Engelse schip op korte afstand te vernietigen. Roope reageerde snel en stuurde een harde draai naar stuurboord, hopende op een betere schietpositie. De Glowworm zat vast in een noodmanoeuvre en de Admiraal Hipper vaarde op haar koers. De massale kruiser zette haar roer hard om, in de hoop de botsing te vermijden. Het schip reageerde te traag. De Glowworm sloeg tegen de zijkant van de Duitse kruiser, net achter haar ankers. De boeg van de destroyer was vernietigd toen ze een enorme snee in de zijkant van de veel grotere Duitse kruiser scheurde. Het Duitse schip nam tonnen water op, maar isoleerde uiteindelijk de schade en verhinderde een totale overstroming. De Glowworm dreef weg als een zinkende brandende inferno.

Luitenant-ter-zee Roope ontving postuum het Victoria Cross in 1945.

De Admiraal Hipper vuurde nog een salvo, op korte afstand van de torpedojager en nog een enkel kanon antwoordde hierop. Ondanks dat het schip snel zonk, vuurde onderofficier Walter Scott zijn laatste kanon af voordat de boilers explodeerden en het schip samen met 109 van haar opvarenden zonk. Admiral Hipper redde 40 overlevenden van de torpedobootjager. Luitenant-ter-zee Roope werd aanbevolen voor een aanbeveling door Kapitän zur See Hellmuth Heyes, de kapitein van de Admiraal Hipper. Hij was getuige geweest van een kleine, korte en dappere actie van een torpedobootjager die zich bezighield met een van de nieuwste en meest krachtige kruisers in zijn soort. Een echte daad van moed. Hij schreef via het Rode Kruis aan de Admiraliteit en informeerde hen over deze bijzondere actie. Helaas stierf Gerald Roope tijdens zijn redding door de admiraal Hipper.

Hij had tijdens het gevecht ernstige verwondingen opgelopen en kon het touw niet vasthouden tijdens een poging om aan boord te klimmen. Hij ontving postuum het Victoria Cross in 1945.

Terug naar touroverzicht