De moedige actie van kapitein Walker

Tijdens de slag om Delfzijl geeft de waarnemingsofficier kapitein Walker zich vrijwillig op om een vermiste compagnie van het Irish Regiment of Canada rondom Heveskes (nabij Delfzijl) te zoeken. Vanaf het vliegveld van Eelde stijgt Walker met zijn Auster V. verkenningstoestel op. Het is de start van een moedige actie waar hij uiteindelijk een onderscheiding voor krijgt.

Het Irish Regiment of Canada, afkomstig uit Toronto (Ontario), krijgt begin april 1945 vanaf de Veluwe de opdracht om op te trekken naar Wagenborgen om deel te nemen aan de strijd rondom de zogenaamde Delfzijl- Pocket. De strijd om de ‘Delfzijl Pocket’, zoals de Canadezen het gebied noemden waar de Duitse militairen ingesloten zaten, was langdurig, verbeten en eiste vele slachtoffers. Door de Duitsers was namelijk het bevel gegeven om de haven van Delfzijl zo lang mogelijk te verdedigen om zo de vluchtroute naar de haven van Emden open te houden. Het Irish Regiment of Canada loste op 23 april 1945 het Canadian Scottish regiment af rondom Wagenborgen. Bij de aflossing werd het Irish regiment direct geconfronteerd met 200 fanatieke Duitse militairen die de tegenaanval hadden ingezet. Het Irish Regiment en de Schots-Canadezen konden samen de aanval afslaan en Wagenborgen verder zuiveren. Na de aflossing zou het Irish regiment via Wagenborgen op weg gaan in de richting van de zeedijk.

Canadese militairen van de 5th Canadian Armoured Division op de Veluwe.

Toen de regen met bakken uit de hemel viel lukte het de Canadezen van het Irish regiment om in de nacht van 27 op 28 april 1945 de Duitse linies te doorbreken richting Heveskesklooster. De volgende dag liepen de Canadezen tegen een verdedigingsstelsel aan dat uit drie rijen prikkeldraad, loopgraven, bunkers en mijnen bestond. Onder zwaar Duits vuur forceerden Canadese pioniers een bres in de versperring, waardoor de Canadezen terrein wonnen en de Duitsers uit konden schakelen. Onder het lawaai van het slagveld bij Heveskesklooster, dat elk ander geluid overstemde, trokken de infanteristen van de “Irish” via de Eemskust naar Heveskes. Ze waren weliswaar door de Duitsers opgemerkt, maar werden om strategische redenen ongemoeid gelaten. De opzet van de Duitsers slaagde. Ze verrasten hen door opeens het vuur te openen. En hoewel de Canadezen zich fel verdedigden, kwamen ze niet meer verder en konden ze ook geen kant op. Een extra moeilijkheid die zich deze dag voordeed, was dat de radioverbindingen uitermate slecht waren en gecoördineerde acties onmogelijk maakten.

Op deze kaart is duidelijk de opmars van het Irish Regiment of Canada te zien. Hierbij dient u nummer 2 te volgen vanaf Wagenborgen richting Heveskes en uiteindelijk Farmsum.

In de loop van de dag waren diverse pogingen om vervolgens radiografisch contact te krijgen met de voorste compagnie mislukt en de situatie begon ernstige vormen aan te nemen. Het is dan al inmiddels bijna aan het eind van de middag. De vooruitgeschoven waarnemingsofficier van de artillerie is bij de rechts oprukkende compagnie en deze kan ook geen contact meer krijgen. Er wordt alarm geslagen en kapitein Walker, een luchtwaarnemingsofficier van de artillerie geeft zich onmiddellijk op als vrijwilliger om de compagnie op te sporen en het artillerievuur te gaan coördineren. Vanaf Eelde vertrekt het kleine en ongewapende Auster V verkenningstoestel en deze vliegt met een snelheid van ongeveer 200 kilometer per uur naar de laatst opgegeven locatie van de compagnie in de omgeving van Heveskes. Na een klein kwartier vliegen komt het toestel boven het opgegeven gebied aan. Het uitzicht uit het vliegtuig biedt het oorlogsgebied vanaf Delfzijl tot en met de bunkers van Fiemel. Op een hoogte van slechts ruim 100 meter gaat kapitein Walker vanuit de cockpit met het blote oog zoeken naar de vermiste eenheid. Onder hem liggen de nog kale, maar al bewerkte akkers met Groninger klei. De weinige maar lange sloten zijn gevuld met water en weer spiegelen het licht van de wolken boven hem. Ondertussen is er oorlogsvuur boven Delfzijl en ontploffingen rondom in de lucht. Rechts aan de rand van de zee ligt het grote Fiemel complex, waarvoor de bevrijders ontzag hebben.

Deze naoorlogse foto laat duidelijk de enorme complexen van batterij Fiemel zien. Deze batterij beschikte over 12,8 cm FLAK kanonnen.

Dan ziet kapitein Walker ten zuiden van Heveskes grote activiteit van honderden Duitsers die door de velden trekken naar het zuiden. In gevechtshouding en vanuit Heveskes. Een Duitse tegenaanval! Volgens het oorlogsdagboek van de Irish begint de aanval om 17.00 uur vanuit Heveskes. De C – compagnie wordt op dat moment aangevallen door honderden Duitsers, die kennelijk hun kansen ruiken. Ondertussen vliegen tientallen granaten uit de vele lopen van de Flak kanonnen in de omgeving. De meeste Duitsers hebben het langzaam vooruitvliegende toestel bemerkt. Vooral de nabijgelegen Flakbatterij Fiemel begint met het vuren van 12,5 cm granaten op het kleine vliegtuig. Strepen vuur trekken van Fiemel naar Heveskes waar de granaten in kleine zwarte wolkjes rondom het vliegtuig exploderen. De Duitse marine artilleristen blijven fanatiek vuren maar kunnen het kleine toestel niet raken. Het vliegtuig moet vele malen heen en weer zijn geschud door de explosies. Desondanks blijft het kleine vliegtuig een half uur boven Heveskes vliegen om de zo gewenste informatie over de eenheid door te geven aan de Canadese artillerie nabij Wagenborgen. Hiermee komt de ondersteuning van de artillerie weer op gang. Salvo’s van de Canadese 17- Field Artillerie, opgesteld bij Wagenborgen, komen terecht tussen de Duitsers op posities rond de compagnie.

Een gerestaureerde Auster AOP.V waarop de kleuren van de Royal Airforce zijn aangebracht.

Na een half uur begeeft de radio het aan boord van het toestel. Kapitein Walker heeft inmiddels op de grond gezien dat een zwaar Duits machinegeweer, goed en verdekt opgesteld, met zwaar vuur de Compagnie vasthoudt op dezelfde locatie. Het machinegeweervuur is zo goed, dat men zich niet kan bewegen en dat men plat op de grond moet blijven liggen. Hierop voert de Auster een schijnaanval uit tegen het goed geplaatste machinegeweernest. In een scheerduik naar beneden vliegt het langzame toestel recht af op de positie van de Duitsers. De bemanning van het machinegeweer schrikt hier zo van dat zij weg vluchten van het wapen, bang voor bommen. Dit wordt nog een keer herhaald en ondertussen trekken de Canadese soldaten op naar die positie en nemen het zware machinegeweer over, voordat de Duitsers terug kunnen keren. Hierna trekt de Auster zich terug naar het vliegveld Eelde. Teruggekomen op het vliegveld rapporteert Walker de posities van de op dat moment nog steeds aanvallende Duitsers. Walker krijgt later hiervoor een hoge onderscheiding. Door de moedige actie van Walker is het broodnodige artillerievuur van de 17th field vanuit Wagenborgen op gang gekomen. Om ongeveer 18.00 uur is de tegenaanval door de Duitsers mede door de vele granaat en mortierbeschietingen afgeslagen en kan Heveskes uiteindelijk ingenomen worden.

Bronnen:

• War Diary: Irish Regiment of Canada, April 1945
• The Story of the Irish Regiment of Canada door majoor Gordon Wood
• History of 17th Canadian Field Regiment R.C.A.
• De slag bij Heveskesklooster door H. Hillinga en W.J. Eelssema

Terug naar touroverzicht