Operatie Epsom | Slag om Normandië

Veldmaarschalk Bernard Law Montgomery was van mening dat hij over voldoende troepen beschikte voor dit offensief, drie legerkorpsen (XXX Corps, I Corps en VIII Corps) van in totaal 60.244 manschappen, 736 kanonnen en 600 tanks. Deze stonden onder leiding van luitenant-generaal Richard O’Conner. De operatie, met codenaam Epsom, zou bestaan uit een aanval op het zuiden van Cean, vanaf posities vier mijl ten westen van Carpiquet. Dit zou Cean niet alleen isoleren, maar zou ook de Duitse middelen wegtrekken van Saint-Lô. Hierdoor zou de druk op de Amerikaanse troepen worden verlicht. Maar timing was essentieel. Montgomery wist van de geallieerde inlichtingendienst dat de Duitsers een eigen aanval voorbereidden. De eerste fase van de aanval zou worden uitgevoerd door de 3e Canadese Infanteriedivisie die de bruggen over de Odon rond Evrecy-Baron moesten innemen en verdedigen. Ondertussen zou het 8e korps stelling innemen rond Bretteville en zouden ze proberen de weg naar Falaise te openen. Tegenover de geallieerden stond het 1e pantserkorps van Sepp Dietrich, zo’n 12.000 man met 115 zware tanks. De aanval zou op 23 juni 1944 worden gelanceerd, maar werd vertraagd door de stormen in het Engelse Kanaal. Dietrich profiteerde van deze vertraging door het 2e SS Panzer Corps van Obergruppenführer Paul Hausser ook in te zetten. Op 25 juni 1944 begon operatie Epsom met een reeks herstelacties op de Duitse flanken, terwijl XXX Corps aanviel en Fontenay veroverde.

De belangrijkste fase tijdens operatie Epsom van wat Montgomery de ‘confrontatie’ noemde, begon op 26 juni 1944 met zware beschietingen door artillerie en beschietingen vanaf zee. Na een nacht met zware regen hing er zulke lage bewolking dat er nauwelijks vluchten konden worden gemaakt. De Scots van de 15e Divisie trokken snel op richting Cheux, Le-Haut-duBosq, Saint-Manvieu en La Gaule. Als iemand in het lichtgele koren werd neergeschoten, markeerden zijn kameraden zijn positie, zodat de verzorgers hem konden vinden. Ze staken het geweer met bajonet van de gewonde rechtop in de grond en hingen zijn helm erop. Een waarnemer merkte op dat deze herkenningspunten eruitzagen ‘als vreemde paddenstoelen die op willekeurige plaatsen in het korenveld opkwamen’. Tijdens de opmars boden slechts enkele sluipschutters van de Hitlerjugend enige weerstand voordat ze onder de voet werden gelopen.

Er werd in verscheidende dorpen hevig gevochten, met name in Cheux, waar de Glasgow Highlanders op één dag een kwart van hun mensen verloren. In Saint-Manvieu op de linkervleugel sloegen de 43ste Wessex-divisie  tegenaanvallen van de Hitlerjugend van de 4de Pantserbrigade af. De Royal Scots Greys schakelden vier Duitse Panther tanks uit die plotseling uit een bos tevoorschijn kwamen. De Greys, die waren toegevoegd aan een net aangekomen brigade van de 43ste Divisie, ‘werden gek aangekeken door onze infanterie. Dit was duidelijk hun eerste gevecht en ze deden alles volgens het boekje: ze maakten hun gezicht zwart, tornden hun rangaanduidingen los en ze fluisterden. Maar de twee divisies bleken een stuk effectiever dan de veteranen. Tegen zonsondergang had de 15de Scottish bijna de Odon in de dichtbeboste vallei bereikt. De verstopte wegen, zware regenval en verwarring vertraagden de operatie enorm. Het werd duidelijk dat het bereiken van de Odon niet zo eenvoudig zou zijn als aanvankelijk werd gedacht. In de volgende dagen zouden nog kostbare gevechten volgen voordat er een bruggenhoofd kon worden gerealiseerd aan de overkant van de rivier Odon.

---

---

Op 26 juni 1944 probeerde een geallieerde brigade rond 18.00 uur Grainville en Colleville aan te vallen. In de stromende regen stuitten de geallieerden eerst op de 1st SS Panzer Division voordat ze uitgeput stopten voor de nacht. De doelstellingen van de eerste fase van Operatie Epsom waren niet behaald, maar het moreel bleef hoog. Verder naar het westen deden de Britten vastberaden pogingen om door te breken tussen Cheux en Haut de Bosq, maar brachten het grootste deel van de dag door met het afslaan van tegenaanvallen door de Panthers van 2st SS-Panzer-Division Das Reich. In totaal zetten de Duitsers zo’n 140 zware tanks in tegen het VIII Corps, maar deden dat op een ad hoc manier. Op 27 juni 1944 om 11.00 uur hadden de Britten de weg van Cean naar Villers afgesneden en de ‘Jocks’ van de 2e Argyll and Sutherland Highlanders hadden Mondrainville bij de Odon bereikt. Das Reich ging in de tegenaanval richting Cheux, maar kende weinig succes. De hele dag waren er tientallen lokale gevechten, maar de Britten bouwden een gepantserde speerpunt op rond Cheux, gereed voor de oversteek over de Odon. Uiteindelijk viel rond 17:00 uur de brug over de rivier bij Tourville-sur-Odon in geallieerde handen. De Duitsers waren verrast, de 2e Pantserdivisie leende tanks van de Hitlerjugend om de kloof te dichten. Maar de geallieerde troepen werden snel versterkt en de 11th Armored Division rukte snel op naar het zuidwesten en bereikte Bretteville-sur-Laize, ongeveer 20 kilometer van Cean. Het volgende doel was om ‘Hill 112 in te nemen, de hoogte die de Odon-vallei scheidde van die van de Orne.

Op 29 juni 1944 slaagde de 11de Pantserdivisie erin tanks op de sleutelposities Heuvel 112 te krijgen, de hoogte die de Odon-vallei scheidde van die van de Orne. Ze sloegen de aanvallen van de aanvoerders van de 1st ss-Panzerdivisie Leibstandarte Adolf Hitler af, die werd ondersteund door de 7de Mortierbrigade met Raketwerpers en een Kampfgruppe van de 1ste Panzerdivisie. Om 11:00 uur kreeg de Duitse commandant Wilhelm Bittrich de order om de aanval in te zetten, deze aanval begon aan het begin van de middag. Volgens het 11de SS-Panzerkorps werden er een aantal successen op de Britten geboekt bij Gavrus waar ook een aantal Britse tanks bij werden uitgeschakeld. Maar de Britse 15de Scottish Division, zwaar ondersteund door artilleriebeschietingen en bombardementen vanaf zee, bestreed die avond de 9de en 10de ss-Divisies met daverend succes. Van de Duitse tanks werden er 38 uitgeschakeld en de SS-Frundsberg werd naar haar uitgangspositie teruggedreven. De uitwerking op het moreel van de twee SS-panzerdivisies was nog ingrijpender. Vanwege geringe inlichten besloot de Britse Lieutenant Generaal Dempsey de 11de Pantserdivisie terug te trekken, hij vreesde een grootscheepse aanval op de andere vleugel. De Duitsers bezetten hierna vluchtig Heuvel 112. Het bleek een rampzalige fout te zijn. Het zou nu veel meer tijd en mensenlevens kosten om Heuvel 112 te heroveren dan door deze aftocht konden worden gered. Nadat de volgende dag een hernieuwde aanval van het 11de Pantserkorps was afgewend, staakte generaal Montgomery het offensief tijdens operatie Epsom. Het VIIIste Korps had in vijf dagen tijd iets meer dan 4000 man verloren. Meer dan de helft van hen was afkomstig uit de 15de Scottish Division, die zonder enige twijfel haar moed had bewezen.

Tijdens deze operatie konden de geallieerde troepen het bruggenhoofd met ongeveer tien kilometer verbreden. Vanuit tactisch oogpunt was de operatie geen groot succes. Het hoofddoel van de operatie werd ook niet gerealiseerd: het innemen van de stad Cean. Strategisch was de opmars echter van groter belang. De Duitse tegenaanval was tot stilstand gekomen en dankzij de geallieerde luchtmacht hadden de Duitsers onvervangbare verliezen in tanks geleden. Deze verliezen betekenden dat de Duitsers nu het tactische initiatief aan het front in Normandië hadden verloren. Daarnaast verloren ze de hoop dat de geallieerden terug de zee in konden worden gedreven. Acht Duitse gepantserde divisies zaten nu vast in de buurt van Cean, de gedemoraliseerde Duitse militairen moesten nu elk stukje grond ten koste van alles verdedigen. De houding van de troepen aan weerszijden is het meest onthullend. Voor de geallieerden betekende het schijnbare succes van de landingen dat ze zich nu als overwinnaars en veroveraars voelden. Het leek erop dat de oorlog binnen enkele maanden, zelfs weken, voorbij zou kunnen zijn, en veel militairen verwachtten nu dat de vijand zou capituleren. Maar voor de Duitsers maakte het succes van de geallieerden het waarschijnlijker dat enige overgave onvoorwaardelijk zou moeten zijn. Bijgevolg was dat ze hierdoor in sommige opzichten nog fanatieker werden, waarbij de visie van een totale nederlaag onaanvaardbaar was.

Terug naar touroverzicht