‘Sweetest of springs’ | Bevrijding Oost- en Noord-Nederland.
This post is also available in:
English
'April wordt herinnerd als de maand van de bevrijding van Nederland, 'the Sweetest Spring'. Maar april was ook de wreedste maand, ondanks dat de oorlog bijna was gewonnen bleven de bittere gevechten doorgaan.'
De ‘sweetest of springs’
Begin april 1945 begon het Eerste Canadese Leger met de bevrijding van de noordoostelijke delen van Nederland. Vaak geholpen door informatie van Nederlandse verzetsstrijders rukten Canadese troepen snel op, bevrijden dorpen, kanalen en landbouwgrond terwijl ze meedogenloos oprukten. Het was echter nog steeds een uitdagende en stressvolle taak voor de Canadese troepen omdat het Duitse gedrag onvoorspelbaar bleef. Soms boden vijandelijke troepen hevig verzet en andere keren trokken ze zich terug zonder dat er een schot werd gelost. Dankzij de moed en de grote offers van zoveel Canadese militairen en andere geallieerde troepen gaven de vijandelijke troepen in Nederland zich over op 5 mei 1945.
De gevechten in Nederland waren vaak bitter, maar uiteindelijk wisten Canadese militairen het Nederlandse volk te bevrijden en de Tweede Wereldoorlog in Europa te beëindigen. Deze grote overwinning had echter een verschrikkelijke prijs. Meer dan 7.600 Canadese militairen sneuvelden en zijn ver van hun familie en dierbaren begraven. Wij hebben een unieke toen en nu foto collectie samengesteld van de bevrijding van Oost- en Noord-Nederland.
Toen en nu foto van Canadese soldaten van het Le Régiment de Maisonneuve die door Terborg trekken op 1 april 1945. Het Eerste Canadese Leger moest in april 1945 de bevoorradingsroute naar het noorden door Arnhem openen, om vervolgens het noordoostelijke deel van het land te zuiveren, de kuststrook van Duitsland oostwaarts tot aan de Elbe en uiteindelijk westelijk Nederland.
Indrukwekkende toen en nu foto van het gebied rond de brug over het kanaal aan de Deventerweg in Zutphen. Op de foto is te zien hoe Canadese soldaten van het Le Régiment de la Chaudière op 7/8 april 1945 het kanaal ‘De Grote Gracht’ oversteken richting het centrum van Zutphen. De vijandelijke verdedigingswerken in Zutphen waren goed voorbereid met opgeblazen bruggen en anti-tank obstakels die de wegen blokkeerden en de Canadezen dwongen tot een reeks moeilijke straatgevechten. Tijdens de strijd om de stad Zutphen sneuvelden er 17 Canadese militairen. De huidige brug heeft de naam ‘Canadian bridge’ gekregen, als herinnering aan de zware gevechten die hier in april 1945 plaatsvonden.
Toen en nu foto van Canadese soldaten van het Canadian Scottish Regiment die huizen doorzoeken aan de Welle in Deventer op 10 april 1945. Tijdens de gevechten om het centrum van Deventer sneuvelden 5 militairen. De War Diary van de Canadian Scottish geeft een interessant commentaar op de rol van het Nederlandse verzet in Deventer:
Het zou onmogelijk zijn geweest om de stad Deventer zo succesvol in te nemen en vast te houden zonder de uitstekende samenwerking van de Nederlandse ondergrondse Beweging (De N.B.S.)
Mooie toen en nu foto van de kruising Dorpsstraat en Larenseweg in Holten. Op 8 april 1945 rukten de Canadezen op vanuit Holterbroek, dwars door de weilanden naar het noorden van Holten. Onderweg boden de Duitsers hevig verzet, waardoor in Neerdorp enkele soldaten van het Le Régiment de Maisonneuve sneuvelden. Na de inzet van Wasp Universal Carriers (vlammenwerpers) werden de Duitse stellingen ingenomen en kon Holten worden bevrijd.
Toen en nu foto van de Dorpsstraat in Holten. Deze foto is vermoedelijk gemaakt tijdens de bevrijding op 8 april 1945. Na de inzet van Wasp Universal Carriers (vlammenwerpers) tijdens het felle Duitse verzet bij Neerdorp konden de Canadese soldaten van Le Régiment de Maisonneuve Holten binnentrekken. Holten staat ook bekend om de Canadian War Cemetery waar 1.394 Canadese soldaten hun laatste rustplaats hebben gevonden. Tijdens uw bezoek aan het naastgelegen Informatiecentrum krijgt u inzicht in de geschiedenis van de begraafplaats en de bevrijding van Noord- en Oost-Nederland.
Toen en nu foto van Canadese tanks van het Fort Garry Horse in de Grotestraat in Rijssen. Op 9 april 1945 werd het A – Squadron van het Fort Garry Horse regiment onder bevel van majoor N.R. Rushfort door de lokale weerstand geïnformeerd over de Duitse plannen rond Rijssen en Nijverdal, de Duitse troepen trokken zich allemaal terug. Dit was voor de majoor het teken om Nijverdal niet te beschieten en snel door te stoten richting Rijssen. Samen met Le Régiment de Maisonneuve werd Rijssen bevrijd zonder Duits verzet.
Toen en nu foto van Canadese soldaten van de 3rd Canadian Infantry Division aan de Eekwal in Zwolle. De Canadezen dachten dat Zwolle zwaar verdedigd werd door de Duitsers. Uit een moedige verkenning door de Frans-Canadese soldaat Leo Major bleek dat de Duitsers zich in de nacht van 13 op 14 april 1945 hadden teruggetrokken. De volgende dag trok het Régiment de la Chaudière de stad binnen.
Toen en nu foto van Nederlandse burgers op een WASP Universal vlammenwerper Carrier van het 7th Reconnaissance Regiment (17th Duke of York’s Royal Canadian Hussars), 3rd Canadian Infantry Division in de Diezerstraat in Zwolle. Gelukkig ontsnapte Zwolle aan zware beschietingen. De Canadezen hadden veel tegenstand verwacht, maar de Duitsers hadden zich in de nacht van 13 op 14 april 1945 teruggetrokken. Op 14 april 1945 kon het Le Régiment de la Chaudière de stad Zwolle binnentrekken.
Toen en nu foto van een 6-pounder antitankkanon van de 49th (West Riding) Infantry Division opgesteld in een winkel aan het Willemsplein in Arnhem. Deze foto is genomen tijdens operatie Operatie Anger en de bevrijding van Arnhem op 14 april 1945. Deze operatie begon op 12 april 1945 en verliep volgens plan, toen de drie infanteriebrigades van de 49th Division door de stad trokken. Straat voor straat moest worden gezuiverd, waarbij de Canadese en Britse tanks vaak op elke straathoek stopten en links en rechts op de huizen vuurden met hun 75 mm kanonnen. Binnen vier dagen was Arnhem volledig onder geallieerde controle.
Toen en nu foto gemaakt op de Utrechtsestraat in Arnhem van Britse soldaten van de 49th (West Riding) Infantry Division tijdens operatie Quick Anger op 13 april 1945. Tijdens de slag vonden er veel huis-aan-huis gevechten plaats, maar bij het vallen van de avond op 14 april was Arnhem helemaal in geallieerde handen. Vijf dagen later merkte een officier op:
Deze stad is een van de meest treurige bezienswaardigheden die ik in deze oorlog heb gezien, want hoewel de vernietiging verre van totaal is, werd elk gebouw in zekere mate vernield. Er zijn weinig bombardementen geweest en in de meeste gebieden zijn er niet veel beschietingen geweest, maar de hele stad lijkt getekend te zijn door handvuurwapens. In het grootste gedeelte van de stad zijn geen burgers aanwezig en de deuren van veel huizen staan open. Hierdoor is het een spookstad, merkwaardig zielig en verontrustend
Indrukwekkende toen en nu foto van Britse soldaten van de 49th (West Riding) Infantry Division en Duitse krijgsgevangenen tijdens operatie Quick Anger op 13 april 1945. Tijdens de ’tweede slag om Arnhem’ kreeg de 49th Division steun van de Churchill tanks van de 79th British Armoured Division en 5th Canadian Armoured Division.
Toen en nu foto gemaakt op 15 april 1945 tijdens de bevrijding in Leeuwarden. De Canadese soldaten van de Stormont, Dundas en Glengarry Highlanders uit Canada worden door de bevolking van Leeuwarden enthausiast onthaald. De stad Leeuwarden kon worden bevrijd zonder enig Duits verzet.
Toen en nu foto van Sherman tanks van het Fort Garry Horse regiment tijdens de slag om Groningen op 15 april 1945. Dit regiment verloor vier tanks in de gevechten die vier dagen duurden, de 2nd Canadian Division betaalde een hoge prijs met 43 gesneuvelden en nog eens 166 gewonden.
Verbazingwekkende toen en nu foto van Canadese soldaten van het regiment Les Fusiliers Mont Royal tijdens de gevechten om de stad Groningen in Nederland op 15 april 1945. Let op het straatnaambord, het is na 77 jaar nog steeds hetzelfde!
Toen en nu foto van Duitse gevangenen op het treinstation van Delfzijl op 2 mei 1945. Tijdens de gevechten om de Delfzijl-Pocket zou het Cape Breton Highlanders regiment, samen met tanks van de 8th New Brunswick Hussars, via de Uitwierderweg oprukken om het station te veroveren. Eerst moest de Duitse kustbatterij Delfzijl met 10,5 cm kanonnen worden veroverd. Na hevige gevechten bereikten de Canadezen op 1 mei 1945 de batterij en konden ze de kanonnen uitschakelen. Hierna werd de aanval ingezet op het station van Delfzijl, dat ze kort daarna konden veroveren. De Cape Breton Highlanders maakten honderden Duitse soldaten krijgsgevangenen. Veel Duitsers kwamen met witte vlaggen uit de huizen rond het station tevoorschijn. De “8th New Brunswick Hussars” verloor twee tanks bij de aanval op het station. Dit was de laatste operatie van de oorlog voor beide regimenten.
Bron: Groningen archieven en foto upgrade door Cape Breton Military History Collections.
Toen en nu foto van Duitse krijgsgevangenen in de Oude Schans na de bevrijding van Delfzijl op 2 mei 1945. Tijdens de hevige gevechten om Delfzijl nam het regiment Cape Breton Highlanders 1.520 Duitsers gevangen, iets meer dan 35% van het totaal voor de gehele divisie. Luitenant-kolonel Somerville over de slag om Delfzijl: Onze laatste operatie, hoewel van korte duur, namelijk 48 uur, bleek zeer succesvol. Dit ondanks onze verliezen, 19 doden en 54 gewonden (de meerderheid van D-Company). De grond waarover we opereerden bood praktisch geen dekking, waardoor het grootste deel van de operatie ’s nachts moest worden uitgevoerd. Daarnaast was Delfzijl vol met Nederlandse vrouwen en kinderen, waardoor het volledige gebruik van artillerie werd belemmerd.
Bron: Groningen archieven en foto upgrade door Cape Breton Military History Collections.
Eind april 1945 onderhandelden de geallieerden met de Duitsers over het regelen van voedseltransporten voor de hongersnood in het westen van Nederland. Op 30 april 1945 sluiten zij het Akkoord van Achterveld. De Canadezen noemen deze operatie Faust. Tijdens operatie Faust rijden ongeveer 200 Britse en Canadese vrachtwagens van voedselopslagplaatsen in Ede en Nijmegen naar het westen. Negen dagen lang vervoerde operatie Faust dagelijks 1200 ton voedsel naar het bezette westelijke gebied. Deze foto is gemaakt op 2 mei 1945 in Wageningen.
Op 2 mei 1945 had de Canadese luitenant-generaal Foulkes het beschadigde Hotel de Wereld in Wageningen uitgekozen voor het voorlezen van de Orders aan Duitse Commandanten over Overgave ter uitvoering van het Document of Surrender. In de ochtend van 5 mei werd de Duitse commandant in Nederland, Generaloberst J. Blaskowitz, naar Wageningen ontboden. Op deze foto is te zien hoe de Duitse luitenant-generaal Reichelt om 11:00 uur arriveert bij Hotel de Wereld in een VW-Kübelwagen. Dit eerste contact werd bijgewoond door de Canadese stafchef generaal-majoor Kitching en een tolk. Het gesprek was kort. Reichelt kreeg van een ontevreden Foulkes het bevel om diezelfde dag om 16.00 uur terug te keren met Generaloberst Blaskowitz. Dezelfde middag ontmoetten beide partijen elkaar weer in de gemeenschappelijke ruimte van het hotel. Generaloberst Blaskowitz, op bevel van Generalfeldmarschall Keitel en zijn legergroepscommandant Ernst Busch, erkende het document van overgave en stemde in met de lezing door Foulkes van de orders aan Duitse commandanten over overgave. Hierna ondertekende hij om 16.30 uur “onmiddellijk en zonder commentaar” de orders die veel gedetailleerde militaire informatie verschaften. De ondertekening van het definitieve ‘capitulatie document’ – gedateerd ‘5 mei 1945’ – vond de volgende dag om 16.30 uur plaats in de aula van de landbouwschool direct naast Hotel de Wereld.
Bekijk ook onze documentaire “The Men of Maple Leaf”
