Operatie Veritable | Toen en Nu

This post is also available in: English

Operatie Veritable was onderdeel van een geallieerde tangbeweging met als doel de Duitse troepen te verdrijven uit het gebied tussen de Rijn en de Roer. Britse en Canadese soldaten vielen vanuit het noorden aan, terwijl de Amerikanen de val vanuit het zuiden sloten. De Duitsers probeerden dit te voorkomen door dammen van de rivier de Roer door te steken.

Operatie Veritable
Operatie Veritable begon op 8 februari 1945. De operatie werd uitgevoerd door Britse en Canadese troepen die samen met de Amerikanen (operatie Grenade) de ingegraven Duitse soldaten moesten omsingelen om vervolgens als een soort tang de Duitsers in te sluiten en klem te zetten. De Canadese en Britse troepen vormden de noordelijke kant van de tang en de Amerikaanse troepen de zuidelijke kant. Door de dammen van de rivier de Roer (niet te verwarren met de Ruhr aan de andere kant van de Rijn) open te breken, voorkwam het Duitse leger dat het werd omsingeld. Door overstromingen werd de rivier op sommige plekken wel twee kilometer breed.

Slechte weersomstandigheden
Vanaf het begin van het offensief bezorgden slechte weersomstandigheden de geallieerden grote moeilijkheden in hun strijd tegen de Duitsers. Generaal Horrocks, die de Britse troepen leidde, zei later over de strijd: “wat zo frustrerend was, was dat de hele operatie zo gemakkelijk zou zijn verlopen als het gewoon was blijven vriezen.” De dooi maakte van de bevroren grond een modderpoel. Alsmaar aanhoudende regen en het doorbreken van de oevers van de Rijn verergerden de situatie nog eens. Hierdoor kwamen de geallieerden maar langzaam vooruit en konden ze het voordeel van grotere aantallen soldaten en betere uitrustingen niet volledig uitbuiten.

Op 23 februari had het water zich voor de Amerikaanse troepen voldoende teruggetrokken om eindelijk de rivier over te steken en tot de aanval over te gaan. Volgens de Amerikaanse generaal Dwight D. Eisenhower was operatie Veritable “een van de felste en meest heftige campagnes van de oorlog” en “een bittere strijd van uithoudingsvermogen tussen de geallieerden en de Duitsers.”

Canadese militairen van het North Shore Regiment (3e Infanterie Canadese Divisie) klimmen op een Buffalo amfibisch rupsvoertuig tijdens de start van operatie Veritable in Nijmegen. Het doel van de 3e Canadese divisie was om de zuidelijke oever van de rivier de Waal van Nijmegen naar Millingen te zuiveren en vervolgens de grens met Duitsland over te steken. De specifieke taak van het North Shore regiment was het veroveren en behouden van de steden Zandpol en Kekerdom en fabrieken aan de zuidkant van de Waal. Door de inzet van de Buffalo’s konden de doelen gemakkelijk worden bereikt. In het begin van de avond werden alle gestelde doelen ingenomen. De Duitsers zetten een aanval in op Zandpol, maar deze wordt afgeslagen door de North Shores. Bij deze aanval sneuvelden er 10 Canadezen en raakten er twaalf gewond, 78 Duitsers werden krijgsgevangen gemaakt.

Vanuit een andere hoek zijn de militairen van het North Shore Regiment tijdens de start van operatie Veritable gefotografeerd op de Ubbergseweg in Nijmegen. Op de achtergrond is het Hollands Duitsch Gemaal te zien. Achter het gemaal is een gedeelte van de Waalbrug te zien.

Indrukwekkende toen en nu foto van de Molenweg in Groesbeek met uitzicht op restaurant Oude Molen. Deze foto toont Britse Churchill-tanks van de 34e Tankbrigade tijdens operatie Veritable op 8 februari 1945. Om het offensief te ondersteunen, zetten de Britten en Canadezen enorm veel artillerie in. Er zouden ongeveer 1.050 kanonnen worden ingezet, waaronder 576 veldkanonnen, 280 middelzware en 122 zware en superzware. Ook werden er 72 stuks luchtdoelgeschut ingezet.

Tijdens operatie Veritable rukte het Schotse 5th Black Watch Battalion op van Pyramid Hill, via Milsbeek om contact te maken met de 1st Gordon Highlanders en van het Reichswald via Ottersum naar Gennep. Deze stad was van strategisch belang voor de aanval op de Duitse stad Goch. Helaas hadden de Duitsers de brug in Gennep opgeblazen en zich ingegraven achter de rivier de Niers. In de nacht van 11 op 12 februari 1945 werd besloten om met boten de Niers over te steken. De oversteek werd gevolgd door hevige straatgevechten, elk huis in het verwoeste centrum van Gennep moest één voor één worden gezuiverd.

Tom Renouf, een van de Schotse soldaten, schrijft in zijn dagboek: ‘De winkelpuien zijn allemaal vernield en de daken van de huizen staan op instorten. Ik stormde een huis binnen en kwam drie Duitsers tegen. Een schreeuwde het uit van de pijn, hij had een gebroken dijbeen. De soldaten waren oud en bang en leken blij krijgsgevangen genomen te worden…”

Na de eerste aanval op 11 februari om 07.15 uur en de verovering van de opgeblazen brug werd in hoog tempo gewerkt aan de bouw van een baileybrug over de vernielde Niersbrug om het zware materieel de stad in te leiden.

Op deze geënsceneerde foto is goed te zien hoe de Britse militairen van de C-Company, 5th Black Watch verwikkeld zijn in hevige straatgevechten in Gennep. De situatie is nu helemaal veranderd, het huis in het midden staat er nog steeds.

Duitse krijgsgevangenen worden in Ottersum (Gennep) geëscorteerd door Schotse soldaten van de 5/7 Gordon Highlanders, 51st Highland Division. Na hevige straatgevechten werd Gennep op 12 februari 1945 bevrijd. De verovering van Gennep was essentieel om de weg vrij te maken voor de opmars naar de Duitse stad Goch en het hart van Duitsland.

Indrukwekkende foto van een Britse 17 Pounder Valentine, Mk I, Archer in een ondergelopen straat in Kranenburg (Duitsland) tijdens operatie Veritable. Tijdens de start van operatie Veritable bliezen Duitse ingenieurs de sluisdeuren bij het Wylermeer op, kort hierna volgde de sluis bij Bienen. Na oponthoud door mijnen en modder werd Kranenburg op 8 februari 1945 om 18.30 uur veroverd door de Britse infanterie, maar toen ontdekten ze dat de hoofdstraat Nijmegen-Kleve al onder water stond.

Op 10 februari bleef het water stijgen. Om die reden gebruikten de geallieerden boten die voertuigen brachten naar het hoger gelegen gebied tussen Kranenburg en Nütterden. Hier was de weg hoger dan elders. Deze overstroming tot aan de Kranenburgbocht zorgde voor een groot verkeersprobleem. Omdat het merendeel van de bevolking echter al in september 1944 was geëvacueerd, hadden zij geen last van het water.

Toen en nu foto van Britse soldaten van de 15th Scottish Division met hun nieuwe trofee in de Duitse stad Kranenburg tijdens operatie Veritable. Deze operatie werd ook wel bekend als de slag om het Reichswald. Het was de grootste Britse en Canadese operatie sinds Normandië.

Op 17 februari 1945 naderden drie Britse divisies de Duitse stad Goch tijdens operatie Veritable. De 53rd (Welsh) Infantry Division en de 43rd (Wessex) Division vanuit het noorden en noordoosten, en de 51st (Highland) Division vanuit het westen ten zuiden van de Niers. Generaal Horrocks plande een volledige operatie om de stad Goch in te nemen. De operatie verliep zoals gepland. In de nacht van 17 op 18 februari 1945 vestigde de 44th Brigade zeven oversteekplaatsen over de antitank gracht op ongeveer 2500 meter van het centrum van de stad. Ze stuitten op zwaar mitrailleurvuur, maar tegen middernacht hadden ze allebei geconsolideerde bruggenhoofden over de antitank gracht gevestigd .

Aan de andere kant van de Niers viel de 153e brigade van de Highland Division zoals gepland aan en was het zuidelijke deel van de stad binnengedrongen. Het puin van de bombardementen stopte de opmars van de tanks, hierdoor was de infanterie de gehele dag en nacht betrokken bij felle straatgevechten. De Duitse garnizoenscommandant gaf zich op 19 februari over, maar de verwarde gevechten zouden ten zuiden van de Niers nog 48 uur voortduren. Tegen de avond van 21 februari 1945 was de gehavende stad Goch vrij van Duitse troepen. Op deze foto is te zien hoe Duitse krijgsgevangenen worden afgevoerd via de straten van Goch op 20 februari 1945. © IWM B 14759

Een Daimler Scout Car van de Britse 15th Scottish Infanterie Divisie passeert op 20 februari 1945 de watertoren aan de Klever Straße in Goch. © IWM B 14797

Op 11 februari wordt Kleve bevrijd, en op 20 februari Goch. Balfour is meteen ter plekke om historisch waardevolle bouwwerken, kunstobjecten en documenten te beschermen tegen vernieling en plundering. De stiftkerk van Kleve is door bommen volledig vernield, maar het lukt hem om delen van twee grote hout gesneden altaarstukken uit de 16e eeuw te bergen en in veiligheid te brengen. In Goch treft hij het stadsarchief aan in een weggeslagen gebouw dat al deels geplunderd is. Hij verzamelt de archieven en brengt deze in in totaal drie volgeladen vrachtwagens naar Kleve.

In het capucijnerklooster in Spyck heeft hij zijn hoofdkwartier ingericht. In Kalkar treft hij het stadsarchief aan achter half gebarricadeerde kamers. Hij markeert de deuren met de mededeling dat hier zaken van historische waarde liggen. Dat doet hij ook bij het parochiearchief in Kranenburg. Een grote verdienste van Balfour is het behoud van de Gochse Steintor, een monumentale poort en onderdeel van de middeleeuwse stadsvesting.

Hoe chaotisch het in die dagen in het door de oorlog verwoeste Kleve was, blijkt wel uit het feit dat de precieze sterfdag en de precieze omstandigheden waarin Ronald Balfour is te komen overlijden, niet bekend zijn. Balfours documenten van 3 maart 1945 zijn zijn laatste levensteken. De ouders krijgen 4 maart 1945 als sterfdag medegedeeld. Volgens zijn graf op het Britse militaire kerkhof in het Reichswald stierf hij op 10 maart. Men gaat er nu vanuit dat Balfour op het stationsplein in Kleve dodelijk getroffen werd door een granaatsplinter. In de korte tijd dat Balfour werd ingezet door de MFAA wist hij talrijke kunstschatten in veiligheid te brengen. Kleve en Goch zijn hem nog altijd zeer dankbaar en eren hem onder andere met een eigen straatnaambord en een luisterplek van de Liberation Route Europe.

Op deze toen en nu foto is de 14de eeuwse Gochse Steintor te zien. Op elke muur hadden de nazi’s een tekst van de Hitlerjugend geplaatst. Het was praktisch het enige onbeschadigde gebouw in Goch. © IWM B 15098

Bronnen:

• Official History of the Canadian Army in the Second World War, Vol III The Victory Campaign: The Operations in Northwest Europe, 1944-45 by Stacey, C.P.
• The long left flank by Jeffrey Williams
• Alastair Borthwick: Battalion: British Infantry Unit’s Actions from El Alamein to the Elbe, 1942-45.
• Liberation Route Europe